دسترسی به میز کار رایانه بدون نیاز به دیدن (NonVisual Desktop Access (NVDA))

صفحه خوانی رایگان و متن‌باز برای سیستم عامل ویندوز شرکت مایکروسافت است. این نرم‌افزار با فراهم آوردن بازخورد از راه سخنگویی مصنوعی و خط بریل، افراد نابینا و کم‌بینا را توانمند می سازد تا بدون نیاز به هزینه‌، بیشتر از یک فرد بینا، به رایانه هایی که ویندوز را اجرا می کنند، دسترسی داشته باشند.  NVDAتوسط  NV Access و با همکاری انجمنی از کاربران آن، تولید و توسعه داده می شود.

 امکانات عمومی نرم‌افزار

NVDA  این اجازه را به افراد نابینا و کم‌بینا می دهد تا به سیستم عامل ویندوز و بسیاری از برنامه های دیگری که تحت ویندوز اجرا می شوند دسترسی یافته، با آنها تعامل برقرار کنند.

به عنوان نکات برجسته در مورد این نرم‌افزار، می توان به این موارد اشاره کرد:

- پشتیبانی از برنامه های پرکاربرد از قبیل مرورگرهای وب، نرم‌افزار‌های بررسی ایمیل، برنامه های گپ و گفت اینترنتی و مجموعه برنامه های دفترداری (Office)

- موتور تبدیل متن به گفتار همراه نرم‌افزار با پشتیبانی از بیش از ۸۰ زبان

- اعلام اطلاعات مربوط به قالب‌بندی متن، مانند نام و اندازه‌ قلم، سَبک نوشتار و خطاهای املایی، در صورت در دسترس بودن آنها

- اعلام خودکار متنی که زیر موس قرار می گیرد و نمایش موقعیت موس با استفاده از صدا، به درخواست کاربر

- توانایی اجرای کامل نرم‌افزار از روی یک حافظه‌ USB یا ابزارهای چند‌ رسانه ای قابل حمل دیگر، بدون نیاز به نصب روی رایانه‌ در حال استفاده

- برنامه‌ نصب کننده‌ گویا با استفاده‌ آسان

- ترجمه شده به ۴۸ زبان

- پشتیبانی از سیستم عاملهای امروزی ویندوز، شامل هر دو نوع ۳۲ و ۶۴ بیتی

- توانایی اجرا در صفحه ورودی ویندوز و دیگر صفحات محافظت شده

- پشتیبانی از میانجیهای دسترسی ‌پذیری متداول همچون  Microsoft Active Accessibility، Java Access Bridge

- پشتیبانی از صفحه‌ی اعلان فرمان ویندوز (Command Prompt) و برنامه های دارای میز فرمان

نصب نرم افزار NVDA

نیازمندی های سیستم

- سیستم‌های عامل: همه‌ نسخه های ۳۲ و ۶۴ بیتی ویندوز XP، ویندوز ویستا، ویندوز ۷، ویندوز ۸، ویندوز 1/8 و ویندوز ۱۰ (که شامل سیستم‌های عامل خدمت‌دهنده (Server) نیز می شوند.)

 NVDA برای اجرا روی ویندوز XP ۳۲ بیتی، نیازمند بسته‌ خدماتی نگارش ۲ (Service Pack 2) یا بالاتر است.

برای اجرا روی ویندوز سرور ۲۰۰۳، NVDA  به بسته‌ خدماتی نگارش ۱ یا بالاتر نیاز دارد.

 NVDA برای اجرا روی ویندوز ویستا، نیاز به بسته‌ خدماتی نگارش ۲ و روزامد KB2763674  دارد. اگر همه‌ به‌روز‌رسانی‌های موجود توسط روزآمد ‌کننده‌ ویندوز نصب شده باشند، این دو مورد نیز حتما باید نصب شوند.

- حافظه (رم): ۲۵۶ مگابایت یا بیشتر

-  سرعت پردازشگر (CPU): ۱.۰ گیگا‌هرتز یا بالاتر

-  در حدود ۹۰ مگابایت فضا روی دیسک سخت

 دریافت و نصب  NVDA

اگر شما هنوز نسخه ای از NVDA را تهیه نکرده اید، می توانید از www.nvaccess.org آن را دانلود کنید.

به بخش Download بروید. لینک دانلود آخرین نگارش NVDA را پیدا خواهید کرد.

با اجرای فایلی که دانلود کرده اید، نسخه ای موقت از NVDA شروع به کار خواهد کرد. سپس از شما پرسیده خواهد شد که آیا می خواهید NVDA را نصب کنید، نسخه‌ی قابل حمل ایجاد می کنید یا با استفاده از نسخه‌ موقتی به کار خود ادامه می دهید؟

اگر شما قصد استفاده‌ همیشگی از NVDA روی این رایانه را دارید، گزینه‌ نصب NVDA را انتخاب کنید. نصب NVDA کارایی بیشتری را در اختیار کاربر خواهد گذاشت؛ مانند شروع خودکار بعد از ورود به ویندوز، توانایی خواندن صفحات ورودی و امنیتی ویندوز (که در نسخه های قابل حمل و موقتی امکان‌پذیر نیست) و ایجاد میانبر در منوی Start و روی میز کار. همچنین نسخه‌ نصب شده می تواند در هر زمان که کاربر بخواهد نسخه‌ قابل حملی از خودش بسازد.

در صورتی که بخواهید NVDA را روی حافظه‌ فلش یا ابزارهای حمل اطلاعات دیگری به همراه داشته باشید، باید گزینه‌ «ایجاد نسخه‌ قابل حمل» را انتخاب کنید. نسخه‌ قابل حمل نیز این قابلیت را دارد که بعدا روی هر رایانه ای نصب شود. در صورتی که بخواهید NVDA را روی یک حافظه‌ فقط‌ خواندنی مانند سی‌دی کپی کنید، باید فایلی را که دانلود کرده اید روی سی‌دی کپی کنید. اجرای نسخه‌ قابل حمل به طور مستقیم از روی حافظه‌ فقط‌ خواندنی در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.

استفاده از نسخه‌ موقتی NVDA نیز می تواند به عنوان یک گزینه (مثلا با هدف آموزش یا نمایش) شایان توجه باشد. هر چند هر بار راه‌اندازی  NVDA از این طریق، می تواند بسیار وقتگیر باشد.

محدودیت‌های نسخه های قابل حمل و موقت

صرف نظر از ناتوانی در آغاز به کار خودکار به هنگام ورود به ویندوز و یا بعد از آن، نسخه های قابل حمل و موقت NVDA این محدودیت‌ها را نیز دارند:

- عدم قابلیت تعامل با برنامه هایی که با اختیارات مدیریتی اجرا می شوند؛ مگر اینکه خود نرم‌افزار NVDA هم با چنین اختیاراتی اجرا شود (که البته توصیه نمی شود.)

- ناتوانی در خواندن صفحه‌ کنترل حساب کاربر (UAC) هنگام تلاش برای اجرای برنامه ای با اختیارات مدیریتی

- عدم قابلیت پشتیبانی از دریافت ورودی از صفحه‌ لمسی در ویندوز ۸ و بالاتر

- ناتوانی در فراهم ‌آوری امکاناتی از قبیل حالت مرور و خواندن نویسه های تایپ شده در برنامه های فروشگاه (Store Apps) در ویندوز ۸ و بالاتر

- عدم پشتیبانی از کم کردن صداهای پس ‌زمینه در ویندوز ۸ و بالاتر

 نصب NVDA

اگر NVDA را مستقیما از بسته‌ دانلود‌شده نصب می کنید، دکمه‌ «نصب NVDA» را بزنید. اگر شما پیش از این، این پنجره را بسته اید یا می خواهید از یک نسخه‌ قابل حمل نصب کنید، لطفا گزینه‌ «نصب NVDA» را از زیر‌منوی ابزارها انتخاب کنید.

پنجره‌ نصب که ظاهر می شود تأیید خواهد کرد که آیا می خواهید NVDA را نصب کنید یا نه. همچنین به شما خواهد گفت که آیا این کار نسخه‌ از ‌پیش نصب ‌شده ای را به ‌روزرسانی می کند یا نه. شما با فشردن دکمه‌ «ادامه» نصب NVDA را آغاز خواهید کرد. همچنین در این پنجره چند گزینه‌ دیگر نیز موجود است که در زیر توضیح داده می شوند. هنگامی که فرایند نصب کامل شد، پیامی نمایان می شود که به شما خواهد گفت که نصب با موفقیت انجام شد. در این هنگام، با فشردن OK نسخه‌ تازه نصب ‌شده‌ی NVDA آغاز به کار خواهد کرد.

شروع به کار به هنگام ورود به ویندوز: این گزینه به شما امکان می دهد تا انتخاب کنید که آیا NVDA به هنگام ورود به ویندوز، پیش از اینکه شما گذرواژه ای وارد کنید، به طور خودکار شروع به کار کند یا نه. این گزینه شامل صفحه‌ UAC و دیگر صفحات محافظت ‌شده نیز می شود.

ایجاد میانبر روی میز کار (ctrl+alt+n): با استفاده از این گزینه، شما تعیین می کنید که آیا NVDA برای راه‌ اندازی، میانبری روی میز کار از خودش قرار بدهد یا نه. در صورت انتخاب این گزینه، این میانبر ترکیب کلید میانبر ctrl+alt+n را ایجاد می کند که به شما اجازه می دهد هر گاه که بخواهید NVDA را راه بیندازید، از این کلیدها استفاده کنید.

کپی پیکره ‌بندی نسخه‌ قابل حمل در حساب کاربری جاری: این گزینه به شما امکان می دهد تعیین کنید که آیا NVDA مجموعه‌ تنظیمات (پیکره‌بندی) کاربر را از نسخه‌ قابل حمل در حال اجرا برای حساب کاربر فعلی که از نسخه‌ نصب ‌شده‌ی NVDA استفاده می کند کپی کند یا خیر. در صورت تعیین این گزینه، پیکره ‌بندی فعلی برای کاربران دیگر این سیستم کپی نخواهد شد. همچنین پیکره ‌بندی یاد‌شده در بخش پیکره‌ بندی سیستم که برای خواندن صفحه‌ ورودی ویندوز و دیگر صفحات محافظت ‌شده استفاده می شود نیز کپی نخواهد شد. این گزینه، تنها هنگام نصب NVDA از روی نسخه‌ قابل حمل موجود است؛ نه هنگامی که شما NVDA را مستقیما از بسته‌ اجرایی دانلود ‌شده نصب می کنید.

ساختن یک نسخه‌ قابل حمل

اگر نسخه‌ قابل حمل را مستقیما می خواهید از بسته‌ دانلود ‌شده‌ NVDA بسازید، دکمه‌ «ایجاد نسخه‌ قابل حمل» را فشار دهید. به همین سادگی! اگر شما این پنجره را بسته اید یا از نسخه‌ نصب ‌شده‌ NVDA استفاده می کنید، گزینه‌ «ایجاد نسخه‌ قابل حمل» را از زیرمنوی ابزارهای منوی NVDA انتخاب کنید.

پنجره ای که با انتخاب این گزینه آشکار می شود، به شما امکان انتخاب جایی را که می خواهید نسخه‌ قابل حمل را بسازید می دهد. این مکان می تواند پوشه ای روی درایو دیسک سخت کامپیوتر شما باشد یا جایی روی حافظه‌ فلش USB یا ابزار قابل حمل دیگر. همچنین گزینه ای هست که شما می توانید توسط آن انتخاب کنید که NVDA پیکره‌ بندی حساب کاربر وارد ‌شده به ویندوز را برای استفاده در نسخه‌ قابل حمل کپی کند. این گزینه هنگامی در دسترس است که شما بخواهید نسخه‌ قابل حمل را از روی نسخه‌ نصب ‌شده بسازید؛ نه مستقیما از بسته‌ دانلود‌شده‌ NVDA . با فشردن دکمه‌ «ادامه» نسخه‌ قابل حمل ساخته خواهد شد. به محض به انجام رسیدن فرایند ایجاد نسخه‌ قابل حمل، پیامی ظاهر می شود که به شما می گوید فرایند موفقیت‌آمیز بود OK را برای بستن این پنجره بفشارید.

آموزش نحوه کار با نرم افزار NVDA

اجرای NVDA

اگر شما NVDA را با برنامه نصب ‌کننده نصب کرده اید، اجرایNVDA  به سادگی زدن کلیدهای ctrl+alt+n یا انتخاب NVDA از منوی NVDA زیر منوی برنامه‌ها در منوی Start خواهد بود. (StartMenu -> (All) Programs -> NVDA -> NVDA) افزون بر این، می توانید در پنجره‌ «اجرا» (Run) nvda را تایپ کنید و کلید اینتر را بزنید. شما همچنین می توانید در حالت نام‌برده‌ فوق، از بعضی گزینه های خط فرمان، همانند -r برای راه‌اندازی مجدد، -q  برای خروج از NVDA و خاموش کردن آن،  --disable-addons برای غیر فعال کردن افزونه ها و چند فرمان دیگر استفاده کنید.

برای به کار انداختن نسخه‌ قابل حمل، به پوشه ای که بسته‌ NVDA را در آن باز کرده اید رفته، روی فایل nvda.exe اینتر بزنید، یا دو‌بار کلیک کنید.

به محض آغاز به کار NVDA، شما نخست چند آوای بالا‌رونده خواهید شنید (که به شما میگویند NVDA دارد بارگزاری میشود). بسته به اینکه رایانه‌ی شما چقدر سریع باشد، یا اگر شما NVDA را از حافظه‌ی موسوم به کلید USB یا ابزار انتقال داده اید که سرعت پایینتری دارد اجرا میکنید، ممکن است کمی طول بکشد تا NVDA شروع به کار کند. اگر آغاز به کار NVDA زمان بیشتری به درازا انجامید،NVDA  باید بگوید: «NVDA  دارد بارگزاری میشود. لطفا شکیبا باشید»

اگر شما هیچ ‌یک از اینها را نمی شنوید، یا صدای خطای ویندوز، یا چند آوای پایین ‌رونده را می شنوید، بدین معناست که NVDA  دارای خطایی هست و باید احتمالا یک آسیب را به توسعه ‌دهندگان نرم‌افزار گزارش بدهید. هنگامی که NVDA برای نخستین بار آغاز به کار می کند، با پنجره ای به شما خوش‌آمد می گوید که حاوی برخی اطلاعات اولیه درباره کلید مبدل NVDA و منوی NVDA می باشد. (لطفا بخشهای بعدی را درباره این موضوع‌ها ببینید.) همچنین این پنجره دارای سه کادر علامت ‌زدنی (checkbox)  است. کادر اولی به شما امکان می دهد تا اگر بخواهید، کلید capslock را به عنوان کلید مبدل NVDA تنظیم کنید. دومی تعیین می کند که NVDA بعد از اینکه وارد ویندوز می شوید به طور خودکار شروع به کار کند یا نه. این گزینه تنها برای نسخه‌ نصب ‌شده‌ی NVDA در دسترس است. کادر سوم تنظیم می کند که آیا برای هر بار که NVDA شروع به کار می کند، این پنجره‌ خوش‌آمدگویی نمایش داده شود یا نه.

 درباره فرمان‌های صفحه ‌کلیدی NVDA

کلید مبدل  NVDA

بیشتر فرمان‌های صفحه ‌کلیدی ویژه‌ NVDA عبارتند از فشردن کلید مخصوصی که «کلید مبدل NVDA» نامیده می شود، به همراه یک یا چند کلید دیگر. از استثناهای قابل توجه (که کلید NVDA با کلیدهای دیگر ترکیب نمی شود) می توان به فرمان‌های بازبینی متن در چیدمان صفحه ‌کلید رومیزی اشاره کرد. برای اجرای این فرمان‌ها از بخش صفحه کلید اعداد، به تنهایی استفاده می شود. جز این مورد استثناهای دیگری هم هست.

NVDA  می تواند به گونه ای تنظیم شود که کلیدهای insert صفحه کلید اعداد،  insert اصلی صفحه کلید، و یا capslock به عنوان کلید مبدل NVDA مورد استفاده قرار بگیرند. به عنوان تنظیم اولیه، هر دو کلید insert صفحه اعداد و insert اصلی به عنوان کلید مبدل NVDA تنظیم شده اند.

اگر شما بخواهید از کلیدی که به عنوان کلید مبدل تنظیم کرده اید، همچون سابق یا زمانی که NVDA اجرا نمی شود استفاده کنید (مثلا، اگر بخواهید capslock را روشن کنید در حالی که capslock را به عنوان کلید مبدل NVDA تنظیم کرده اید)، می توانید کلید مورد نظر را دو بار سریع و پشت سر هم فشار دهید.

 چیدمان‌های صفحه ‌کلید

در حال حاضر، NVDA  دو مجموعه فرمان صفحه ‌کلیدی (که با عنوان «چیدمان‌های صفحه ‌کلید» شناخته می شوند) دارد: چیدمان رومیزی (Desktop) و چیدمان لپتاپ. به عنوان پیش‌فرض،  NVDA تنظیم شده تا از چیدمان رومیزی استفاده کند. با این وجود، می توانید صفحه کلید را به چیدمان Laptop تغییر دهید. این کار را می توانید از طریق «تنظیمات صفحه کلید» که در منوی تنظیمات NVDA یافت می شود، انجام دهید.

چیدمان رومیزی از بخش صفحه کلید اعداد (ماشین حساب) بسیار استفاده می کند. برای استفاده از این بخش صفحه کلید، باید کلید numlock خاموش باشد. علیرغم اینکه بیشتر لپتاپها بخش ماشین‌حساب صفحه کلید را به طور فیزیکی ندارند، برخی از آنها می توانند با نگه ‌داشتن کلید FN و فشردن اعداد و حروف بخش راست صفحه کلید (7، 8، 9، u، i، o، j، k، l) صفحه‌کلید اعداد را شبیه‌سازی کنند. اگر لپتاپ شما نمی تواند این کار را انجام دهد، یا اجازه نمی دهد که numlock را خاموش کنید، شما می توانید چیدمان صفحه کلید را به چیدمان لپتاپ تغییر دهید.

امیدواریم که این آموزش برای شما مفید واقع شده باشد.